Mutyzm wybiórczy jest zaburzeniem lękowym wieku dziecięcego i charakteryzuje się stałą odmową mówienia w niektórych sytuacjach społecznych. Poza tymi sytuacjami dziecko mówi prawidłowo. Wiadomo, że zaburzenie to pojawia się na wczesnym etapie życia i może być przejściowe, na przykład gdy towarzyszy rozpoczęciu nauki w szkole. W niektórych przypadkach mutyzm może się jednak utrzymywać przez całą szkolną karierę dziecka.
Dzieci dotknięte mutyzmem wybiórczym zazwyczaj swobodnie rozmawiają w domu lub z bliskimi przyjaciółmi, ale nie odzywają się do swoich nauczycieli. W poważniejszych przypadkach mogą również nie mówić w towarzystwie rówieśników, ale komunikują się z nimi niewerbalnie.
Mutyzm pojawia się w dzieciństwie około 3 - 6 r.ż. kiedy dziecko zaczyna nawiązywać kontakty z osobami spoza rodziny. Nie ma reguły czy są to dzieci towarzyskie i pewne siebie czy nieśmiałe i małomówne. Często nie mają w ogóle wady wymowy a ich aparat artykulacyjny jest w pełni sprawny. W kontaktach z bliskimi w domu są rozmowne i mogą mieć nawet opinię nadpobudliwych i gadatliwych. Jednakże kiedy w pobliżu pojawia się obca osoba następuje blokada i dzieci wycofują się z kontaktu werbalnego. Takie dzieci są jak Dr Jekyll i Mr Hyde, w różnych sytuacjach przejawiają dwa skrajne sposoby zachowania. Ciche w szkole, w domu bywają nadpobudliwe, nie reagują na polecenia rodziców, a na widok obcych uciekają lub wybuchają płaczem - mówi dr Anita Brylska z Kliniki Psychiatrii Wieku Rozwojowego Akademii Medycznej w Warszawie. Wprost :Epidemia milczenia
Monika Florek-Moskal
Wychowawcy rzadko zwracają uwagę na dzieci dotknięte mutyzmem wybiórczym ponieważ są to dzieci nie sprawiające kłopotów w grupie; są ciche, nieśmiałe, nie krzyczą nie psocą. Największa wykrywalność mutyzmu jest w szkole, kiedy okazuje się że dziecko nie odpowiada na pytania, nie uczestniczy w dyskusjach grupowych, nie utrzymuje kontaktu werbalnego z rówieśnikami przez co jest odrzucone.
Przyczyny mutyzmu wybiórczego?
Nie ustalono jednej przyczyny odpowiedzialnej za pojawienie się mutyzmu wybiorczego. Wpływ na jego rozwój mogą mieć czynniki genetyczne, psychologiczne, emocjonalne oraz społeczne. W przeszłości uważano, że dzieci z mutyzmem są złośliwe i manipulują innymi. Jednak ostatnie badania wykazały silny związek mutyzmu wybiorczego z zaburzeniami w kontaktach społecznych, które mogą prowadzić takie do zachowań innych niż sam brak mówienia, takich jak na przykład ograniczony kontakt wzrokowy i uboga ekspresja mimiczna, sztywność fizyczna, nerwowe wiercenie się oraz wycofanie z kontaktu. * ibidem.
Udowodniono, że na mutyzm wybiórczy zapadają dwukrotnie częściej dziewczęta niż chłopcy. Psychika dziewczynek jest delikatniejsza niż chłopców, one częściej w sytuacjach stresowych wycofują się.
Jak pomóc dziecku z mutyzmem wybiórczym?
Im wcześniejsza diagnoza tym większe szanse na pozytywny wynik terapii.
Zaburzenie to nie znika samo wraz z wiekiem i może się nasilać dlatego nie należy zwlekać z udaniem się do specjalisty.
Jeżli dziecko w kontaktach z najbliższymi mówi, jest wesołe, towarzyskie a w przedszkolu, szkole, poza domem milczy, unika kontaktu z rówieśnikami, jest wycofane , przejawia zachowania lękowe warto jak najszybciej skonsultować się ze specjalistą. Wielu rodziców w ogóle nie zgłasza się do lekarza, licząc na to, że zaburzenia miną z wiekiem. - Nic bardziej błędnego. W ciągu szesnastoletniej pracy z osobami chorymi na mutyzm nie spotkałam się z samoistnym ustąpieniem zaburzenia - mówi dr Brylska. Jej zdaniem, w wykryciu mutyzmu najważniejsze jest przeprowadzenie podczas wizyty u pediatry tzw. bilansu czterolatka. Lekarz powinien wtedy sprawdzić, jak dziecko mówi, dowiedzieć się, czy rozmawia z nieznajomymi w parku, czy odpowiada na pytania sąsiadów, czy odzywa się w sklepie. Jeżli terapia zacznie się natychmiast, wystarczą cztery miesiące, by nastąpiła poprawa i dziecko zaczęło normalnie funkcjonować. * ibidem s.4